Mục tiêu điều trị của bệnh tiểu đường là kiểm soát đường huyết ổn định. Để thực hiện được điều này, ngoài việc dùng thuốc đều đặn, chế độ ăn uống cũng góp phần rất quan trọng vào hiệu quả điều trị. Người bệnh tiểu đường cần có chế độ ăn kiêng nhưng vẫn phải bảo đảm dinh dưỡng và năng lượng cho cơ thể.
1. Người đái tháo đường nên chọn thực phẩm như thế nào?
Người đái tháo đường nên chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI (Glycemic Index – chỉ số đường huyết). Đây là chỉ số được dùng để phản ánh tốc độ làm tăng lượng đường trong máu sau khi nạp chất bột đường vào cơ thể. GI thường được dùng để giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát lượng đường huyết hiệu quả. Chỉ số GI của một thực phẩm được phân làm 3 loại: Thấp, trung bình và cao.
- Thực phẩm có chỉ số GI cao (từ 70 trở lên) nghĩa là có thể làm tăng đường huyết nhanh.
- Chỉ số GI trung bình thường từ 56-69.
- Còn GI thấp (≤ 55) là những thực phẩm làm mức đường huyết tăng từ từ đều đặn và cũng giảm chậm rãi, nhờ đó giữ được nguồn năng lượng ổn định, rất có lợi cho sức khỏe người bệnh đái tháo đường.
2. Nguyên tắc dinh dưỡng điều trị bệnh đái tháo đường
- Đủ chất đạm, béo, bột, vitamin và các chất khoáng, đủ nước.
- Không làm tăng đường máu nhiều sau ăn.
- Không làm hạ đường máu lúc xa bữa ăn.
- Duy trì được hoạt động thể lực bình thường hàng ngày.
- Duy trì được cân nặng lý tưởng.
- Không làm tăng các yếu tố nguy cơ như rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, tổn thương thận…
- Phù hợp với thói quen ăn uống (food habit) của bệnh nhân.
Bữa ăn cho người đái tháo đường cần chú ý các điểm sau:
Chia khẩu phần ăn trong ngày thành nhiều bữa nhỏ, ngoài 3 bữa chính là sáng – trưa – tối, bệnh nhân nên có thêm các bữa phụ vào giữa buổi sáng và buổi trưa, giữa buổi trưa và buổi tối, trước khi đi ngủ. Việc chia nhỏ bữa ăn sẽ giúp ổn định đường huyết, không làm đường huyết tăng cao sau khi ăn và không bị hạ thấp khi đói.
Bệnh nhân đái tháo đường nên chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết (Gl) thấp như là: Gạo lứt, khoai củ (tuy nhiên không ăn khoai bỏ lò, khoai nướng), rau xanh (400g/ngày) và các loại hoa quả ít ngọt như: Ổi, thanh long, bưởi, táo, cam gọt vỏ không vắt nước uống.
Trong chế độ ăn nên hạn chế các loại thực phẩm có chứa nhiều đường như bánh kẹo, sữa có đường, nước ngọt, các loại hoa quả ngọt như: Chuối, nhãn, xoài, mít, na,…
Tuy vậy, người bệnh vẫn cần phải cung cấp đầy đủ các chất như chất đạm, chất bột đường, chất béo, các vitamin và khoáng chất để đảm bảo đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể.
Trong quá trình chế biến không nên cắt, thái thực phẩm quá nhỏ, không nên nấu, ninh thực phẩm quá nhừ. Bởi nếu làm như vậy thực phẩm sẽ nhanh chóng được tiêu hóa, hấp thụ sẽ làm tăng đường huyết nhanh sau khi ăn và hạ đường huyết khi đói, khi cách xa bữa ăn.
Bệnh nhân đái tháo đường cần điều chỉnh chế độ ăn sao cho cân nặng không nhỏ hơn chiều cao bình phương x 20 và không lớn hơn chiều cao bình phương x 22. Cần theo dõi cân nặng để có thể điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp.
Trên đây là một số nguyên tắc xây dựng chế độ ăn uống và chọn thực phẩm cho người bệnh tiểu đường. Mỗi người cần xây dựng cho mình một chế độ ăn uống hợp lí, khoa học giúp kiểm soát tốt và sống chung an toàn với bệnh tiểu đường.
.